Showing posts with label Árainn. Show all posts
Showing posts with label Árainn. Show all posts

Monday, December 31, 2012

Dán Nollag – Christmas Poem


Ó tharla go bhfuileamar anois idir an dá Nollag, ní miste go soláthrófaí inniu ábhar atá tráthúil go maith. Is iomadh amhrán, dán, agus agallamh beirte a chum an file Maitiú Ó Maoláin (1912-1969) – tugtar Meait Pheaits Rua nó Meait Neainín air freisin – as Eoghanacht, Árainn. Ina measc, tá an dán beag seo, ag guí beannachtaí na féile ar an éisteoir.

For this holiday season, we turn to the work of Maitiú Ó Maoláin (1912-1969) of Eoghanacht, Árainn, who composed many songs, poems, and dialogues. Among them is this short seasonal poem.

Dán Nollag
Tí Mheait Neainín ar an Leic Mhór, Eoghanacht, Árainn c.1950í.
Féach an dá fhuinneog thuas staighre ag breathnú soir.
Pic. Bailiúchán Béaloideas Árann.

I stábla i mBeithil
Mainséar sínte
Bhí leanbh aoibhinn
Cuachta in eadaí bána
Gan teas gan dídean
Ó fhuacht na hoíche ann
Ach anáil caora,
Asal ‘s dámh

Rí na Ríthe
‘Bhí sa mainséar sínte
Muire na hóighe
B’í a mháthair
Beannacht na díse
Ar do theach agus daoine
Nollaig aoibhinn agat
Séan ‘s áthas.

Amen.


Christmas Poem

In a stable in Bethlehem
Lying in a manger
There was a beautiful babe
Bound in white clothes
There without heat without shelter
From the cold of the night
Except for the breathe of a sheep,
An ass and an ox.

It was the King of Kings
That lay in the manger
The Virgin Mary
She was his mother
The blessings of the pair
On your house and people
A delightful Christmas to you
Happiness and joy.

Amen.

Monday, October 29, 2012

Pat Pheaidí Ó hIarnáin (1903-1989) & George Pickow (1922-2010)

Don gcéad bhlag seo uaim, thograíos íomhá spéisiúil a d’aimsigh mé i Leabharlann Shéamais Uí Argadáin anseo in OÉ Gaillimh a roinnt libh. Is é an Meiriceánach George Pickow (1922-2010) a ghlac an grianghraf. Léiríonn sé fear as Cill Mhuirbhigh, Pat Pheaidí Ó hIarnáin (1903-1989), ag gabháil amhráin agus a chomharsa Neain Mhaidhc Mhóir Uí Iarnáin (thugtaí Granny Hernon uirthi freisin) ag suí sa chlúid. Shílfeadh duine gur ar a theallach féin atá Pat ag canadh, ach ní mar a shíltear a bítear. Is i dteachín an ‘Man of Aran’ ar an mbaile céanna a glacadh an grianghraf. Níorbh é seo an chéad uair ná an uair dheireanach gur bhain grianghrafadóirí leas as fhuinneog neamhghnách dín an tí úd, fuinneog a scaoil anuas solas geal an lae; b’fhéidir go roinnfead libh grianghrafanna Frances Flaherty (1932-3) agus Haywood Magee (1949) amach anseo.

Bhí George Pickow ar cuairt in Árainn lena bhean, an ceoltóir clúiteach Jean Ritchie as Viper, Kentucky. I 1952, bronnadh comhaltacht Fulbright ar Jean ionas go bhféadfadh sí préamhacha cheol Mheiriceá a fhiosrú ar an taobh seo den Aigéan Atlantach. Agus iad lonnaithe i Londain idir 1952 agus 1953, d’éirigh le Jean agus George cuairteanna a thabhairt ar Éireann agus Albain, agus thaifead siad go leor ceoil. Mo léan, níor thaifead siad in Árainn. Agus mé ar cuairt chucu i Nua Eabhrac i 2001, mhínigh Jean agus George dom gur chuir an easpa aibhléise a bhí in Árainn ag an am cosc ar aon iarracht uathu taifid a chruthú ansin. Mar sin, is luachmhar go deimhin iad na céadta grianghrafanna a ghlac George. Tá roinnt mhaith díobh le feiceáil anois ar shuíomh na leabharlainne: féach Cnuasach Ritchie-Pickow.

Bhí neart amhráin ag Pat Pheaidí, ina measc ‘An Mhíoltóg’ a chum fear eile as Cill Mhuirbhigh, Séamus Ó Caoluighe (c.1793-c.1896), faoi bhád de chuid Shéamuis Uí Fhlaithbhearta: “Thíos i bhPort Mhuirbhigh ‘s ea chuir mé mo bháidín ‘un seoil...”


 *

For this first blogpost, I’ve chosen to share with you an image I found in the James Hardiman Library here at NUI Galway, an image showing a man from Cill Mhuirbhigh, Pat Pheaidí Hernon (1903-1989), singing a song while his neighbour Neain Mhaidhc Mhóir Hernon sits in the fireplace of the ‘Man of Aran’ cottage. The choice of location was deliberate. The thatched cottage had a skylight that enabled early visiting photographers including Frances Flaherty and Haywood Magee to photograph indoor scenes. The New York photographer George Pickow (1922-2010) was then visiting Aran with his wife, the legendary folksinger Jean Ritchie, who had won a Fulbright fellowship to study the roots of American folk music on this side of the Atlantic. In 1952-3, from their base in London, they visited Ireland and Scotland and recorded a lot of music. Unfortunately, they did not record in Aran. When we shared a pot of tea in Long Island back in 2001, Jean and George explained to me that the lack of mainline electricity in Aran persuaded them not to bother with bringing their reel-to-reel tape recorder with them. The hundreds of photos that George took are, therefore, particularly valuable. Many of them can now be viewed on the library website: see the Ritchie-Pickow Collection, James Hardiman Library, NUI Galway.

Pat Pheaidí had many songs including ‘An Mhíoltóg’ (The Midge) about a boat belonging to Séamus Ó Flaithbhearta. The song was composed by Séamus Ó Caoluighe (c.1793-c.1896) from Cill Mhuirbhigh: “Down in Port Mhuirbhigh is where I launched my little boat...”